ห้องคลีนรูม คืออะไร ต้อง ใช้โคมคลีนรูม แบบไหน
ห้องคลีนรูม คืออะไร ทำไมถึงเรียกว่าห้องคลีนรูป และเราควรเลือกไฟแบบไหน หรือ โคมคลีนรูม แบบไหนในห้องคลีนรูม ห้องที่มีการออกแบบ ก่อสร้าง และการใช้งาน ที่มีการควบคุมจำนวนอนุภาค และปัจจัยอื่น ๆ เช่น อุณหภูมิ ความดันอากาศ ความชื้น ให้เป็นไปตามมาตรฐานของห้องคลีนรูม หรือห้องสะอาดนั้น ๆ นอกจากนั้น จะต้องมีการเฝ้าระวังโดยการติดตามตรวจสอบ ความสะอาดของห้องให้อยู่ในมาตรฐานที่กำหนดในตลอดระยะเวลาการใช้งาน การควบคุมปัจจัยที่จะมีผลต่อปริมาณฝุ่นละอองที่พัดผ่านเข้ามาในห้องคลีนรูมเช่น ความเร็วลม อุณหภูมิ ความดัน ความชื้น ซึ่งจะก่อให้เกิดการเติบโตของจุลินทรีย์ เชื้อโรค และอื่นๆ ถือเป็นสิ่งปนเปื้อนในห้อง ที่ทำให้ห้องคลีนรูม ไม่สะอาด ดังนั้น ห้องคลีนรูม คือ ห้องสะอาด จากทุกค่าปัจจัยโดยรวมของ ห้องคลีนรูม จะมีการควบคุมให้ไม่เกินค่าในระดับค่ามาตรฐาน ตามที่กำหนดไว้
คุณสมบัติของห้องคลีนรูม หรือห้องสะอาด มีอะไรบ้าง ?
คุณสมบัติจำเพาะสำหรับห้องคลีนรูม ที่กำหนดเอาไว้อย่างชัดเจน ให้สามารถใช้งานตามวัตถุประสงค์ ห้องคลีนรูม Clean room จะแตกต่างกว่าห้องทั่วไปมีดังนี้
– ความสะอาด จะพิจารณาจากปริมาณหรือจำนวนอนุภาคภายในห้อง ซึ่งอนุภาค ที่แขวนลอยอยู่ในอากาศเกิดจากภายนอกห้องที่ถูกนำเข้า โดยปนมากับอากาศเข้า (Supply air) และการไหลเวียนของอากาศในระบบปรับอากาศ และอนุภาคที่ถูกปล่อยออกมาจากเครื่อง
– อุณหภูมิ สำหรับห้องคลีนรูม หรือห้องสะอาด อุณหภูมิที่เหมาะสมจะขึ้นอยู่กับความต้องการของกระบวนการผลิต และข้อกำหนดมาตรฐานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการทำงาน การผลิต และผลิตภัณฑ์ โดยจะกำหนดอุณหภูมิและความชื้นของห้องในย่านที่เชื้อโรคเจริญเติบโตช้า เครื่องจักรไม่เกิดสนิม และผู้ปฏิบัติติงานมีความสบายพอสมควร สำหรับห้องสะอาดโดยทั่วไปส่วนใหญ่จะมีอุณหภูมิอยู่ในช่วง 20-25oC โดยหากไม่มีความสำคัญทางด้านการผลิตมักกำหนดอยู่ในช่วง 22.2 oC (72 oF) + 0.14 oc (0.25 oF)
– ความชื้นสัมพันธ์ สำหรับห้องสะอาดที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับลักษณะงาน กระบวนการผลิต หรือชนิดผลิตภัณฑ์ และข้อกำหนดของมาตรฐานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องเช่นเดียวกับอุณหภูมิ เนื่องจากบางกรณี ถ้าในห้องคลีนรูม หรือห้องสะอาดมีความชื้นสูง (>50%) อุปกรณ์ เครื่องมือ หรือผลิตภัณฑ์ที่อยู่ในห้องนั้นจะเกิดสนิทได้ หรือผลิตภัณฑ์/สารบางชนิดที่สามารถดูดความชื้นได้ง่ายอาจจะส่งผลให้ผลิตภัณฑ์ ที่อยู่ในห้องนั้นมีคุณสมบัติหรือคุณภาพเปลี่ยนไป ในทางตรงกันข้าม
– ความดัน เป็นปัจจัยที่สำคัญที่จะต้องพิจารณาในการออกแบบห้องคลีนรูม หรือห้องสะอาด ซึ่งโดยปกติความรักษาความดันให้เป็น บวก Positive pressure เสมอ เพราะความดันภายในห้องสูงกว่าความดันภายนอกห้องจะมีผลในการผลักดันไม่ให้อากาศสกปรกจากภายนอกเข้ามาภายในห้องได้
– ปัจจัยอื่น ๆ ที่มีผลต่อการทำงานของบุคลากร หรืออุปกรณ์เครื่องมือมีอยู่ในอุปกรณ์เครื่องมือภายในห้องสะอาด ได้แก่ แสงสว่าง โคมไฟคลีนรูม แสงสว่าง 1,080 – 1,620 lux (ในกรณีที่ไม่มีการกำหนดพิเศษ) โคมไฟห้องคลีนรูม ควรมีระดับการป้องกันฝุ่นละออง ป้องกันสนิมระดับเสียง และความสั่นสะเทือน โคมไฟคลีนรูม ควรเป็นแบบสำหรับห้องคลีนรูมโดยเฉพาะ ซึ่งจะมีความบริสุทธิ์ 99.80% สนใจโคมคลีนรูม สามารถติดต่อเซลล์ ได้เลย
ทำไมต้องมีห้องคลีนรูม
เพื่อตอบสนองการเจริญเติบโตของอุตสาหกรรม ตั้งแต่ปฏิวัติอุตสาหกรรม เทคโนโลยีมีความเจริญก้าวหน้าไปมากในทุก 10 20 ปี เทคโนโลยีการผลิตจะเปลี่ยนแปลงไป ทำให้ต้องสร้างสภาพแวดล้อมการใช้งานในห้องให้มีความเหมาะสม
เพื่อการรักษาทางการแพทย์รวมถึงการผลิตเครื่องมือทางการแพทย์เช่นห้องคลีนรูมสำหรับการรักษาทางการแพทย์ เช่น ห้องผ่าตัดคลีนรูมในโรงพยาบาล
เพื่อเป็นการควบคุมสภาพแวดล้อมให้กระบวนการผลิตมีคุณภาพที่ดีขึ้น พัฒนาความสะอาดและลดสิ่งปนเปื้อนเช่นห้องคลีนรูมอุตสาหกรรมฮาร์ดดิส ต้องควบคุมฝุ่นละออง ความชื้น แรงดัน เพราะฝุ่นละออง มีเยอะในอากาศจะส่งผลให้ฮาร์ดดิสเกิดความเสียหาย หรือห้องคลีนรูมในอุตสาหกรรมอาหารควบคุมความสะอาด ให้มีโอกาสในการผลิตสินค้ามีคุณภาพทั้งยังเก็บรักษาสินค้าในการขนส่ง วางจำหน่ายได้นานขึ้น ช่วยขยายโอกาสทางการตลาดได้ รวมถึงเพื่อการพัฒนาเทคโนโลยี อย่างเช่นองค์กรพัฒนาทางด้านอากาศยาน ต้องทำงานในพื้นที่สะอาดสูง ต้องควบคุมสภาวะของห้องได้ จึงต้องควบคุมคุณภาพการผลิต สภาวะห้องผลิต เพื่อการดำเนินกิจกรรม
มีปัจจัยอะไรบ้างที่จะต้องควบคุมเพื่อรักษามาตรฐานของห้อง Clean Room
1.ใช้การควบคุมระดับความดันในห้องให้สูงกว่าความดันนอกห้อง (positive pressure = ความดันเป็นบวก)
2.มีการติดตั้งเครื่อง HEPA filter เพื่อกรองสิ่งแปลกปลอมไม่ให้เข้าห้องคลีนรูมโรงงาน
3.คนทำงานในห้องคลีนรูมจะต้องล้างตัวด้วยอากาศ (air washer) ก่อนเข้าห้องเสมอ
4.คนทำงานภายในห้องคลีนรูมจะต้องสวมชุดพิเศษทุกคน
5.การเคลื่อนไหวของคนทำงานภายในห้องนี้จะต้องดำเนินไปอย่างเชื่องช้า
6.ควรหมุนเวียนอากาศบางส่วนภายในห้องออกสู่ภายนอก เพื่อช่วยลดสิ่งสกปรกที่เกิดขึ้น
7.ผนังและพื้นห้องต้องไม่สะสมฝุ่นและทำความสะอาดได้ง่าย
8.วัสดุที่ใช้ภายในห้อง จะต้องไม่ทำให้เกิดความสกปรก
9.ควรมีการป้องกันมิดชิด หรือมีการดูดอากาศทิ้งตามบริเวณต่างๆ ภายในห้องคลีนรูม ณ จุดที่มีอนุภาค ซึ่งจะก่อให้เกิดความสกปรก
10.การทำความสะอาดภายในห้องคลีนรูมต้องทำตามมาตรฐานกำหนดอย่างเคร่งครัด
อีกหนึ่งสิ่งสำคัญคือ ไฟที่ใช้ในห้องคลีนรูม ต้องเป็นแบบเฉพาะซึ่ง โคมไฟคลีนรูม ใช้ทดแทนโคมไฟหลอดฟลูออเรสเซ็นต์แบบเดิม สามารถประหยัดพลังงานไฟฟ้าได้ 40-60% เหมาะสำหรับ ห้องคลีนรูม ซึ่ง แผ่นสะท้อนแสงอลูมิเนียมอโนไดซ์ภายใน มีความบริสุทธิ์ 99.80%
